Đẩy nhanh tiến độ thu nhận mẫu ADN thân nhân liệt sĩ

Thanh Hóa là một trong những địa phương có số lượng liệt sĩ hy sinh trong chiến tranh nhiều nhất cả nước với 55.932 liệt sĩ, trong đó có 37.720 liệt sĩ chưa xác định được thông tin; có 529 mẹ liệt sĩ trong đó có 55 mẹ Việt Nam anh hùng và 36.442 thân nhân liệt sĩ có thể thu nhận mẫu ADN. Đây là những trường hợp được ưu tiên trong việc thu thập mẫu ADN theo dòng mẹ để xác định danh tính của liệt sĩ chưa xác định được thông tin theo mức độ ưu tiên gần kề.

Với điều kiện khí hậu, môi trường khắc nghiệt khiến hài cốt liệt sĩ phân hủy nhanh; nhiều thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin nay tuổi đã cao, một số là thân nhân cuối cùng còn sống, thậm chí có những trường hợp mẹ liệt sĩ khi rà soát vẫn còn sống nhưng khi tiến hành thu nhận mẫu thì đã không còn. Vì vậy, hành trình xác định danh tính liệt sĩ bằng phương pháp ADN phải chạy đua với thời gian. Bởi nếu không làm ngay lúc này sẽ không còn một cơ hội nào khác.

Tại Thanh Hóa, chủ trương này nhanh chóng được Tỉnh ủy, UBND tỉnh cụ thể hóa bằng Kế hoạch 206 ngày 08/10/2024, trong đó giao Công an tỉnh làm lực lượng nòng cốt. Quan điểm chỉ đạo nhất quán: Không để sót một mẫu nào, không nhầm một thân nhân nào; hành động khẩn trương nhưng tuyệt đối chính xác, tôn trọng thân nhân và danh dự liệt sĩ. Sau giai đoạn 1, Thanh Hóa là đơn vị có số lượng thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ nhiều nhất toàn quốc với 933 mẫu của các trường hợp là mẹ đẻ liệt sĩ và 01 trường hợp là thân nhân cận huyết thống bên ngoại liệt sĩ. Đây là những mẫu ADN vô cùng quý giá, góp phần làm phong phú hơn những thông tin, dữ liệu khoa học để đối chiếu, so sánh với dữ liệu ADN liệt sĩ, từ đó thắp lên niềm hi vọng của các gia đình trong hành trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.

Bước sang giai đoạn 2, số lượng mẫu ADN thu nhận lớn, địa bàn thu nhận rộng nên yêu cầu đặt ra cũng khẩn trương và quyết liệt hơn đối với các lực lượng tham gia làm nhiệm vụ. Vì vậy, những chuyến đi thu mẫu ADN không đơn giản là “gõ cửa từng nhà” mà phải vất vả trèo đèo, lội suối, tranh thủ mọi thời gian, kể cả thứ Bảy, Chủ nhật, bất kể ngày hay đêm đến từng nhà, từng xã, từng thôn bản, gặp gỡ từng thân nhân liệt sĩ để hướng dẫn kê khai thông tin, lấy mẫu máu, niêm phong và bảo quản đúng quy trình kỹ thuật. Những chuyến đi của các lực lượng tham gia lấy mẫu ADN của thân nhân các liệt sĩ không chỉ mang theo ống nghiệm và dụng cụ y tế, mà còn mang theo niềm tin và hy vọng. Họ tìm đến từng gia đình thân nhân liệt sĩ ở mọi vùng quê xa xôi… Họ lắng nghe từng câu chuyện, ghi lại từng ký ức mờ nhòe qua thời gian để lần tìm manh mối.

Trong những ngày tháng 7 - tháng của tri ân và nghĩa tình, tại các trạm thu nhận mẫu ADN trên khắp các địa bàn tỉnh Thanh Hoá đang hoạt động hết công suất, các chiến sĩ công an đang chạy đua cùng thời gian để hoàn thành mục tiêu thu nhận 35.626 mẫu ADN còn lại của thân nhân các liệt sĩ chưa xác định được thông tin. Đối tượng lấy mẫu đợt 2 là thân nhân dòng họ ngoại của liệt sĩ gồm: anh, chị, em cùng mẹ đẻ liệt sĩ; anh, chị, em của chị gái, em gái mẹ đẻ liệt sĩ và con của chị gái, em gái liệt sĩ.

Chiến dịch dự kiến diễn ra trong 18 ngày đêm tại 166 xã, phường với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự hưởng ứng tích cực của các gia đình và thân nhân liệt sĩ. Họ tin tưởng vào chủ trương của Đảng, Nhà nước và sự tận tâm của lực lượng Công an, tự nguyện, nhiệt tình cung cấp thông tin, hỗ trợ lấy mẫu với một niềm hy vọng cháy bỏng một ngày nào đó sẽ tìm được người thân của mình.

Để chạy đua gấp rút với thời gian, Công an tỉnh đã phân công cán bộ, phương tiện máy móc, chia làm nhiều tổ công tác, phân lịch rõ ràng theo địa bàn, theo thời gian cụ thể. Căn cứ danh sách rà soát của lực lượng Công an xã và cấp ủy, chính quyền địa phương, tổ thu nhận mẫu bố trí bàn lấy mẫu riêng biệt, triển khai đối soát chéo thông tin giữa lực lượng Công an và Công ty thu mẫu Genstoy - đơn vị được Bộ Công an lựa chọn đồng hành tham gia Đề án. Công tác tổ chức khoa học, các chiến sĩ làm nhiệm vụ đều là cán bộ có nhiều kinh nghiệm nên dù số lượng đông, nhưng thời gian thu nhận mẫu rút ngắn đáng kể.

Ngoài việc tổ chức thu nhận tập trung tại các điểm trung tâm, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân đến điểm thu mẫu, nhiều tổ công tác đã đến tận nhà các gia đình có thân nhân liệt sĩ tuổi cao, người neo đơn, người già yếu… để hỗ trợ thu nhận mẫu, ghi chép thông tin, đối chiếu hồ sơ, đảm bảo chính xác tuyệt đối từng dữ liệu sinh học. Đại úy Đào Xuân Hòa tham gia tổ công tác tại xã Quan Sơn cho biết: Khu vực các xã miền núi vùng cao đi lại rất khó khăn, dân cư ở thưa thớt, có những nhà thân nhân nằm cách xa trung tâm hàng chục km đường rừng, nhưng khi thấy ánh mắt mong mỏi của người dân, chúng tôi càng thấm thía ý nghĩa của công việc này.

Cùng với lực lượng chủ chốt là Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh Thanh Hóa đã huy động lực lượng đoàn viên thanh niên, hội viên Hội Phụ nữ và đặc biệt là lực lượng Công an các xã, phường hỗ trợ tối đa cho các tổ thu nhận mẫu. Theo đó, đối với thân nhân cao tuổi, sức khỏe yếu sẽ bố trí phương tiện, lực lượng Công an xã đã hỗ trợ đưa đón thân nhân đến các điểm lấy mẫu tập trung; các trường hợp đặc biệt sẽ được các tổ công tác thu nhận mẫu tại nhà. Đồng thời, tổ chức bộ phận hướng dẫn kê khai, kiểm tra thông tin kê khai trên văn bản giấy trước khi nhập liệu điện tử để đảm bảo không bỏ sót trường hợp, hay xảy ra nhầm lẫn trong quá trình thu nhận mẫu. Tính đến hết ngày 13/7, toàn tỉnh đã thu nhận thành công 18.765 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ, đạt 52,85 %.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng hành trình tìm lại danh tính liệt sĩ vẫn đang tiếp diễn, âm thầm, bền bỉ và đầy cảm xúc. Mỗi một mẫu ADN được gửi đi phân tích không chỉ mang theo kỳ vọng, mà còn là lời hứa với những người đã hy sinh. Chúng tôi - thế hệ hôm nay - sẽ đi đến tận cùng để đưa các anh về đúng với cái tên mà các anh đã sống, chiến đấu và ngã xuống. Xin hãy chung tay để nối dài hành trình đoàn tụ - để những ngôi mộ không còn vô danh! Để nỗi đau chiến tranh thôi ám ảnh, day dứt trong lòng bao thế hệ. Đó là nghĩa tình, là đạo lý, là sự tri ân sâu sắc mà dân tộc này mãi mãi không bao giờ quên./.