Áp dụng công nghệ thực tế ảo vào công tác đào tạo huấn luyện chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ

Mục đích chính là mang lại cho người xem những trải nghiệm thực tế nhất – như đang ở chính trong không gian đó, nhờ tác động trực tiếp tới thị giác, thính giác và các giác quan khác. Hay nói cách khác, công nghệ này giúp người dùng có thể trải nghiệm các sự việc diễn ra trong thế giới thực thông qua mô phỏng không gian ảo. Vì vậy, thực tế ảo đã được ứng dụng rộng rãi vào nhiều lĩnh vực trong cuộc sống như: lĩnh vực Y tế; lĩnh vực quân sự; Đào tạo, huấn luyện, dạy nghề; lĩnh vực Xây dựng…

Hiện tại các hệ thống thực tế ảo tiêu chuẩn sử dụng thiết bị ứng dụng VR để tạo ra hình ảnh thực tế, âm thanh và một số cảm giác của người dùng mô phỏng sự hiện diện vật lý trong môi trường ảo. Một người sử dụng thiết bị thực tế ảo có thể nhìn xung quanh không gian nhân tạo, di chuyển xung quanh và tương tác với các tính năng hoặc vật trong môi trường ảo. Hiệu ứng thực tế ảo được tạo ra bởi các thiết bị ứng dụng VR bao gồm thiết bị gắn trên đầu với màn hình nhỏ trước mắt, hoặc cũng có thể được tạo ra thông qua các gian phòng được thiết kế đặc biệt với nhiều màn hình lớn.

Sử dụng thiết bị ứng dụng VR để tạo ra hình ảnh thực tế, âm thanh và một số cảm giác của người dùng

Hiện nay, một số nước trên thế giới đã ứng dụng công nghệ thực tế ảo vào trong công tác đào tạo, huấn luyện chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ. Cụ thể, theo thống kê của Cục Cứu hỏa Hoa Kỳ, từ năm 2008-2019 đã có nhiều lính cứu hỏa bị thiệt mạng vì chấn thương trong quá trình tập huấn, huấn luyện công tác chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ. Nhằm hạn chế những hy sinh vô nghĩa trong quá trình tập luyện như trên Chính phủ Hoa kỳ đã nghiên cứu và đưa ra giải pháp ứng dụng công nghệ thực tế ảo để đào tạo cho lính chữa cháy, cứu nạn. Bước đầu, giải pháp trên đã giảm thiểu được tối đa các tai nạn, chấn thương và nâng cao hiệu quả trong quá trình đào tạo, huấn luyện chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Qua thực tế áp dụng công nghệ thực tế ảo trong công tác đào tạo, huấn luyện chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ đã thể hiện các ưu điểm, cụ thể:

 Môi trường tập luyện an toàn với góc nhìn 360 độ.

 Thiết bị bảo hộ cá nhân và các trang thiết bị phương tiện chữa cháy, cứu nạn ít hao mòn.

 Tiết kiệm tối ưu chi phí đào tạo, huấn luyện như: chi phí xây dựng và bảo trì, bảo dưỡng các mô hình; các chi phí liên quan đến cơ sở vật chất, tài liệu…

 Dễ dàng tạo không gian ảo 3D từ ảnh và video của các tòa nhà thực tế trong khu vực sự cố, tai nạn.

 Các tình huống cháy, sự cố, tai nạn mà người học được trải nghiệm thực tế nhất và có thể tiếp cận gần nhất, có thể để học những việc cần làm trong các tình huống thực tế có rủi ro cao.Các tình huống cháy, sự cố, tai nạn có thể được lặp đi lặp lại để đánh giá, phân tích hành động của lực lượng chữa cháy từ đó tạo thành kỹ năng cho người học.

 Việc huấn luyện, đào tạo này có thể diễn ra mọi lúc và mọi nơi lúc nên đáp ứng được tính cơ động cao.

 Công nghệ VR giúp cho người dùng có được cảm giác như ngoài đời thật, do đó việc đưa ra các hành động, kỹ năng sẽ gắn với thực tiễn và có thể áp dụng trong thực tiễn.

 Công nghệ VR giúp cho người học không phải tiếp xúc trực tiếp với khói, khí độc và chất độc giúp cho người học không gặp nguy hiểm từ các vấn đề này trong quá trình huấn luyện.

 Mặc dù sử dụng công nghệ VR nhưng người học vẫn chịu tác động từ các động tác về thể lực, sử dụng trang thiết bị bảo hộ cá nhân hay đeo mặt nạ phòng độc cách ly, nó giúp cho người học được tiếp xúc với tình huống thật nhất, có nhận định, đánh giá các vấn đề và đưa ra quyết định hợp lý nhất để hạn chế thấp nhất những rủi ro có thể xảy ra và thực hiện nó một cách an toàn.

Hiện nay công tác đào tạo, huấn luyện theo phương pháp truyền thống vẫn tạo ra hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, đào tạo huấn luyện theo phương pháp truyền thống còn tồn tại một số nhược điểm như: Người học sẽ tiếp thu kiến thức theo cách thụ động, thiên về các kiến thức lý thuyết; ít có điều kiện được thực hành, chủ động tìm tòi nên khó nhớ lấu và khó áp dụng trong thực tế; tài liệu, video,hình ảnh minh họa không thể mô tả được hết được nội dung bài giảng muốn truyền tải.

Mặt khác, việc tạo dựng các tình huống cháy, nổ, sự cố, tai nạn thực hiện trong môi trường thực tế không phải chuyện dễ dàng, nó phụ thuộc vào thời tiết, thời gian, địa điểm, chi phí và đặc biệt là khó có thể tự độc lập được thực hành một lần mà chưa nói đến muốn làm nhiều lần cho thuần thục thành một kỹ năng.

Việc ứng dụng công nghệ VR trong đào tạo, huấn luyện chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ có thể là bước đột phá mới cho công tác huấn luyện. Thay vì các động tác, bài giảng đó từ trước đến nay đang được truyền đạt bằng các phương pháp truyền thống, thủ công cồng kềnh sẽ thay bằng kết hợp cách dạy truyền thống và ứng dụng công nghệ VR trong đào tạo huấn luyện.

Người học được thực hành trên môi trường thực tế ảo, giống như môi trường thực tế, nhưng nội dung phong phú hơn, tình huống đa dạng hơn và có thể thực hành được nhiều lần, dễ dàng tiếp cận. Như vậy chi phí thực hiện sẽ giảm xuống, đỡ nguy hiểm, hiệu quả cao đó là cách làm mới, hướng đi mới phù hợp với sự phát triển công nghệ và nâng cao hiệu quả trong công tác đào tạo, huấn luyện chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Mặc dù công nghệ thực tế ảo có nhiều ưu điểm, nhưng nó cũng tồn tại một số nhược điểm, cụ thể:

 Nếu sử dụng lâu dài có thể gây ra một số ảnh hướng sức khỏe cho người sử dụng như co giật, vấn đề phát triển của trẻ em, căng thẳng…

 Việc sử dụng các thiết bị công nghệ thực tế ảo thường xuyên sẽ gây mỏi mắt, khô mắt, có thể gây cận thị,..

 Khi một người tiếp xúc với môi trường ảo trong khoảng thơi fgian nhất định có thể sẽ mắc chứng sợ ảo (còn được gọi là bệnh thực tế ảo), nó gây ra các triệu chứng tương tự như các triệu chứng say tàu xe, các triệu chứng phổ biến là khó chịu, đau đầu, buồn nôn, nôn, xanh xao, đổ mồ hôi, mệt mỏi, buồn ngủ, mất phương hướng, thờ ơ...

Qua thực tế áp dụng và triển khai trong thực tế; cân nhắc các ưu, nhược điểm của công nghệ VR, ngày nay nhiều lĩnh vực, đơn vị đã đầu tư công nghệ thực tế ảo vào đào tạo, huấn luyện. Hiện nay trên Thế giới, một số nước như Hoa Kỳ và Úc đã tổ chức đào tạo lính chữa cháy bằng công nghệ VR. Thiết nghĩ, tại Việt Nam việc cân nhắc đưa công nghệ thực tế ảo này vào công tác tập huấn, huấn luyện nghiệp vụ PCCC và CNCH cho lực lượng PCCC và CNCH hoặc đơn giản chỉ là trải nghiệm công tác PCCC và CNCH trong các tình huống cụ thể sẽ mang lại nhiều lợi ích, tiết kiệm chi phí đầu tư cho công tác này./.